Çanakkale Şehitliğimizi Ziyaret 2016

Çanakkale Şehitliğimizi Ziyaret 2016

Yazımıza başlarken öncelikle şehitlerimizi en derin minnetimizle ve şükranla yâd ediyoruz.

Bu yazımız aslında çok geç yazılan ve bu nedenle de yazılırken içimizde burukluk taşıdığımız bir yazı oldu. Burukluğun bir çok nedeni var aslında. Kurtuluş Savaşımızın yaşandığı yerleri bu kadar geç görmek, şehitlerimize şükranlarımızı bu kadar geç sunmak ve vatan evlatlarımızın düşmana karşı verdiği hınca hınç mücadeleye bu kadar geç tanıklık etmek.

Gezi öncesi, daha önce yazılan gezi yazılarını ve tur bilgilerini kontrol ederek kendimize bir gezi planı yapmaya çalıştık. Çanakkale de Kurtuluş mücadelesi alanımızın bu kadar büyük olduğunu o zaman anladık diyemem ama buradaki ziyaretimiz sona erdiğinde bunu çok iyi fark ettik. Bölge, Çanakkale mücadelesini simgeleyen Çanakkale Şehitliği’nden ibaret değil, muazzam büyük bir alan… İlk tavsiyemiz mutlaka kendi aracınız ile gitmek olmalı. Turlar sadece belirli ana başlıklar altında gezdiriyor. Oraya kadar gitmişken mümkün mertebe tüm şehitliklerimize/anıtlarımıza uğrayarak en azından kahraman evlatlarımıza şükran duygularımızı iletmemiz gerekiyor diye düşünüyoruz.

Ders notları şeklindeki gezi planımız ile birlikte sabah erkenden yola çıktık. Biraz heyecanla, biraz merakla ve biraz da hüzünle… Ziyaretimizi içeren bu yazımızın hakkını verebildik mi bilmiyorum ama yazımız yoğun minnet duygusu ile yazıldı.

İlk ziyaret yerimiz Çanakkale Şehitliğimiz. Şehitliğin sembolik olarak yapılmış olduğunu biliyor olsak da şehitliğe girdiğimiz anda suspus olduk. Ruh halimiz değişti.

Her bir kabirde birer yazıt mevcut. Cam yazıtın bir yüzünde 18, diğer yüzünde 18 olmak üzere her kabirde 36 şehidimizin ismi,  baba adı, rütbesi, memleketi, doğum ve ölüm tarihleri yazıyor. Kabirler bölümlere ayrılmış ve her il ayrı bir bölgeye yapılmış.

Çanakkale Muharebeleri sırasında şehit düşen ve bugüne kadar isimleri tespit edilebilmiş 59.408 şehidimizin isimleri yer alıyor şehitlikte.

Mezar taşları üzerindeki bilgileri okudukça insan şükran duymak ve dua etmekten başka bir şey düşünmüyor. Her biri vatanın bağrında yabani ot gibi biten düşmanları defetmek için göğsünü siper etmiş ve Mustafa Kemal Paşa gibi bir dehanın yanında yürümüş.

”Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
“Gömelim gel seni târîhe” desem, sığmazsın.”

Çanakkale Şehitler Abidesi’nin yanına geliyoruz. Çanakkale Savaşları’nda şehit düşen yaklaşık 253 bin şehidimizi simgeleyen abidelerin en görkemlisi bu. 1952’de yapımına karar verilmiş ve 1954 yılında temeli atılmış ancak çeşitli nedenlerden dolayı birkaç defa yapımı durmuş, bir gazetenin açmış olduğu kampanya ile yeterli para toplanınca 1960’da tamamlanarak 20.08.1960 tarihinde açılışı yapılmış.

Anıtın kapladığı alan: 625 metre kare
Ayak sayısı (sutun sayısı): 4 adet
Ayaklar arasındaki mesafe:10 metre
Bir ayağın ebadı: 7.5×7.5 metre
Anıtın kadisinden itibaren yüksekliği: 41.70 metre

Uzaktan bakıldığında Mehmetçiğin M harfi şeklinde görünüyor. Anıtın tavanına mozaikten Türk bayrağı işlenmiş.

Çanakkale Şehitler Abidesi milletimizden toplanan 2.386.251 liralık bağış ile inşa edilerek Türk Milletinin şehitlerine armağanı olmuş. Abidenin dört ayağında sekiz rölyef bulunuyor. Denize bakan dört tanesi deniz savaşlarını, karaya bakan dört tanesi de kara savaşlarını anlatıyor.

Şehitlikten kareler…

Çanakkale Şehitler Abidesi’ni ziyaret ettikten sonra Kilitbahir Kalesi ve Namazgâh Tabyası’na geliyoruz.

Namazgâh Tabyası, Osmanlı Ordusu’nun ıslahı için gelen Baron De Tott’un da önerisiyle inşasına başlanmış ve Çanakkale Boğazı’nın en dar noktasına yaptırılmış ilk ve en büyük tabyadır. Tabyada 16 adet kıyı topu bulunuyor ki bunlardan 2’si uzun, 14’ü kısa menzilli. Bunlardan sadece 2’si deniz muhaberesinde aktif olarak görev yapmış, diğerleri ise menzil yetersizliğinden dolayı kullanılamamış.

En son 2005-2006 yıllarında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilerek 18 Mart 2006’da ziyarete açılan tabyada Çanakkale savaş objeleri sergileniyor.

Seddülbahir Kalesi önünde, Cephanelik Şehitliği adı ile de isimlendirilen İlk Şehitler Anıtı 3 Kasım 1914’de İtilaf Devletleri donanmasından 6 kruvazörün açtığı bombardıman sırasında bir bombanın kale içindeki cephaneliğe isabeti sonucu meydana gelen infilakta ölen 5’i subay 81’i er olmak üzere savaşta canlarını veren 86 şehidimizin anısına 1986’da düzenlenmiş.

Seddülbahir Ertuğrul Bataryası önünde aşağıdaki mezar bulunuyor. 1915 Ertuğrul Bataryası şehitlerinden biri. Yıllar sonra bir köylü tarlasını sürerken iskeleti ile mührünü yanında bulmuş ve bunun üzerine mezarı yapılmış. Ruhun şad olsun ŞEHİT ER HALİL İBRAHİM.

Seyir terası…

Sırada 26. Alay ve Yahya Çavuş Şehitliği var. Bu şehitlik Ertuğrul Koyu’nu savunan ve şehit düşen tüm askerlerimiz için yapılmış. 25 Nisan 1915 günü bu bölgeyi savunan Yahya Çavuş’un komutasındaki 26. Alay, 3. Tabur, 10. Bölük 25 Nisan 1915 tarihinde sabah erken saatlerden akşam saatlerine kadar- Tabur takviyesi gelene kadar- Ertuğrul Koyu’nu toplam 500 askerle, 3000 kişiye karşı yaklaşık 10 saatten fazla azimle ve büyük bir kahramanlıkla savunmuş. Yahya Çavuş kalan 63 arkadaşıyla tarihe geçecek bir savunma gerçekleştirmiş. Şehitliğin ön kısmında bulunan bronz heykel Yahya Çavuş ve askerlerini simgeliyor.

Yahya Çavuş Şehitliği’ne yakınında yer alan yabancı ülke askerlerine ait anıt.

Ziyaret sıramız Seyit Onbaşı Anıtı’nda. Seyit Onbaşı, Gelibolu Mecidiye Bataryası’nda topçu eridir. Queen Elizabeth ve Ocean zırhlılarının açtığı bataryada bir tane top ve birkaç topçu eri hayatta kalmıştır. Gemilerin ateşi devam etmekte iken topun mermiyi kaldıracak olan vinci isabet aldığı için parçalanmış, bunun üzerine Seyit Onbaşı, 276 kg.lık mermiyi arkadaşı Niğdeli Ali’nin yardımı ile sırtlamış ve bu şekilde topun altı basamağını çıkarak mermiyi topa sürmüş ve ateşlemiştir. Bu atışla Ocean batmıştır.

Seyit Onbaşı 1943 yılında Soyadı Kanunu ile ÇUBUK soyadını almış ve 1939 yılında zatürreeden ölmüştür.

Conkbayırı Mehmetçik Parkı Kitabeleri’ne doğru ilerledik ki kitabeler 261 Rakımlı Tepe’nin kuzeyinde yer alıyor. Anıt, gökyüzüne çevrilmiş bir elin parmaklarını sembolize etmekte olan beş adet kitabeden oluşuyor. Kitabeler bu bölgedeki muharebeler sırasında çarpışırken vatan uğrunda şehit düşen askerlerimize adanmış.

Mustafa Kemal Atatürk : “Niçin geri çekiliyorsunuz?”
Askerler : “Efendim düşman.”
Mustafa Kemal Atatürk :“Nerede?”
Askerler “İşte, komutanım.” diyerek, 261 rakımlı tepeyi gösterdiler. Düşman 261 rakımlı tepeye yaklaşmış ve ilerliyordu.

Askerlere, “Düşmandan kaçılmaz.”
Askerler “Cephanemiz kalmadı, komutanım.”
Mustafa Kemal Atatürk “Cephaneniz yoksa süngünüz var.” diyerek, askerlere süngü taktırır. ”Bu efrat süngü takıp yere yatınca, düşman efradı da yere yattı. Kazandığımız an bu andır.” der Mustafa Kemal ATATÜRK

Mustafa Kemal’in geriye bir subay göndererek gelmesini istediği birlik 57. alaydır. İçinde bulunulan an kritik bir andır. Askerlerine ve etrafına topladığı alay subaylarına, askerlik tarihinin kaydettiği en ilginç ve anlamlı emrini verir. “Ben size düşmana saldırmanızı emretmiyorum; ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye dek geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve komutanlar gelebilir.” Askerimiz aldığı bu emirle saldırıya geçer. Sonuç, düşman püskürtülmüş, ama 57. alayımızın tamamı şehit olmuştur.

57. Alay Şehitliği’nin hemen sağındaki vadide yer alan adını Kesikdere’den alan Kesikdere Şehitliği 2006 yılında yapılmış.

Ziyaret ettiğimiz yerlerden sonra  omuzlarımızdaki ağırlık, ruhumuzdaki dalgalanmalar gitgide arttı. Gün akşama dönerken daha önce rezervasyon yaptırdığımız  Otel Casavilla’ya gittik.

http://www.otelcasavilla.com/anasayfa

Ruh yorgunluğunu fazlaca üzerimizde hissettiğimizden biraz dinlendik ve akşam yemeği için dışarı çıktık. Otelimiz konforlu ve bir kez daha gidersek kesinlikle tercih edebileceğimiz güzellikte idi. Otelden en güzel görüntü aşağıda.

Otelin çevresinde birkaç restorant gördük ve birisine girip manzara karşısında yemeğimizi yedik.

Yemek sonrası, ertesi gün için enerji toplamak için otelimize geri döndük. Otelimizdeki güzel bir kahvaltı sonrası yola revan olduk.

Ve Çanakkale Destanı’nın yazıldığı yerlerden birisi olan Conkbayırı’ndayız.

Mustafa Kemal Atatürk’ün Conkbayırı’nda taarruz emri verdikten kısa bir süre sonra harekatı tepe üzerine izlerken bir şarapnel parçası göğsünün sağ tarafına isabet eder. Şans eseri parçalanan cep saati sayesinde ölümden kurtulur. Bu ana tanık olan 64. Alay Komutanı olan Yarbay Servet olayı şöyle anlatır:

“Süngü hücumu sırasında Conkbayırı tepesinde Mustafa Kemal’in yanındaydım. Düşmanın şiddetli topçu ateşi başladıktan sonra elini birden göğsüne götürdüğünü gördüm. Heyecanımı sezen o metin asker, parmağını ağzına götürerek ve başını kaşlarını yukarıya kaldırarak bana sessiz olmamı işaret etti.”

Mustafa Kemal’in göğsüne isabet eden şarapnel, O’nun göğsünde bulunan saatine çarptı. Saat parçalandı ve göğsünde küçük bir morluk oluştu. Taarruz saat 12.15’te Mustafa Kemal tarafından durduruldu. Akşama doğru Mustafa Kemal Kurmay Başkanı ile birlikte 5. Ordu Komutanı Liman von Sanders’in yanına giderek saldırı hakkında bilgi verdi. Mustafa Kemal, Liman von Sanders’e muharebe göğsüne bir şarapnel parçasının çarptığını ve şarapnelin saatine isabet ettiğini söyledi ve saatini o günün hatırası olarak Liman von Sanders’e hediye etti.

Conkbayırı’nda Zafer Anıtı’nın önünde 4 mermer top güllesi ile işaretlenen yer bahsettiğimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün saatinin parçalandığı yerdir.

Zafer Anıtı’nın önündeki alanda Mareşal Fevzi Çakmak’ın küçük kardeşi olan Fevzi Çakmak adına yapılmış olan bir anıt bulunuyor. Üsteğmen Nafiz Çakmak 9. Tümene bağlı 64. Alayda Bölük Komutanlığı görevi sırasında 8 Ağustos günü Yeni Zelanda kuvvetlerine karşı tepeyi savunurken şehit olmuştur.

Gelibolu Conkbayırı’ndaki Yeni Zelanda (Anzak) Anıtı burada ölen 4.223 Avustralyalı, 709 Yeni Zelandalı askerin anısı için dikilmiş. Çanakkale Savaşları’nın en şiddetli geçtiği bu yere 25 Nisan 1915’te Anzaklar çıkarma yapmış ve çevreyi ele geçirmiş ancak kısa bir süre sonra Mehmetçiklerimiz buraya yeniden hakim olmuştur.

Aşağıdaki fotoğraflar Çanakkale Savaşı esnasında askerlerimizin savaştığı Conkbayırı mevkiindeki siperlerimizin fotoğraflarıdır.

Conkbayırı’ndaki Atatürk’ün Savaş Gözetleme Yeri Nazif Çakmak Anıtı’nın arkasındadır. Çanakkale Savaşı esnasında kara muharebeleri yaşanırken, Mustafa Kemal Anafartalar Grup Komutanı iken Anafartalar ovasındaki düşman cephelerini ve savaşı bu hakim konumdan izlemiş.

T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından yayınlanan ve yazar Muzaffer Albayrak imzasını taşıyan eserin arka yüzünde yer alan satırları hatırlatmakta fayda var.

“Çanakkale savaşında gerçekleşen muharebeler sayısız kahramanlık hikayeleriyle örülüdür. 10 Ağustos 1915’te Conkbayırı’nda Mehmetçiğin süngüsü ile kazanmış olduğu zafer, bu kahramanlık menkıbelerinin en önemlilerinden birisidir. Çanakkale muharebelerinde Türk ordusunun kazanmış olduğu başarılar arasında, net ve kati bir galibiyetle sonuçlanması, Çanakkale’de Türk milletinin varlığına kasteden düşmanın bütün umutlarını kırmış olması açısından “Conkbayırı Süngü Hücumu” nun ayrı bir yeri vardır. Conkbayırı’nda kazanılan zaferin şeref ve onuru hiç şüphesiz başta, 10 Ağustos günü ölümü hiçe sayarak düşman üzerine “uçarcasına” atılan Mehmetçiğe; sonra da Conkbayırı’nda askerinin hemen yanıbaşında bu taarruzu planlayıp bizzat idare eden Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal’e aittir. Çanakkale muharebelerinin ilk gününden itibaren yüksek komutanlık yeteneği ile bir yıldız gibi parlayan Mustafa Kemal, Anafartalar ve Conkbayırı zaferleriyle “Anafartalar – Conkbayırı Kahramanı” ünvanıyla tanınmıştır.”

56. Alay… Bu alay 19. Tümen’in 57. Alayı olup Atatürk’ün Büyük Nutku’nda sözünü ettiği, Arıburnu Muharebeleri’nde tümü şehit düşen ünlü Şehitler Alayıdır.

19.Tümen Komutanı Kurmay Yarbay Mustafa Kemal’in 25 Nisan günü verdiği “Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve komutanlar geçebilir” emrini verdiği alaydır. Yarbay Hüseyin Avni Bey’in komutasındaki 57. Alay’ın başta komutanları olmak üzere 628 kişilik mevcudunun tamamı şehit olmuştur.

57. Alay Şehitliği 10 Aralık 1992 tarihinde düzenlenen bir törenle ziyarete açılmış.

Girişin hemen yanında torununun elini tutmuş, Türkiye’nin en yaşlı gazisi iken 10 Eylül 1994’te, 108 yaşında vefat eden Hüseyin Kaçmaz’ın bronz heykeli bulunuyor. Hüseyin Kaçmaz, Balkan Harbi’ne katılıp esir düşmüş, daha sonra Çanakkale savaşlarına katılmış ve Conkbayırı Muharebeleri’nde yaralanmış. Kurtuluş Savaşı’na da katılan gazimiz Dumlupınar Meydan Muharebesi’ne de katılarak büyük yararlılıklar göstermiş, İstiklal madalyası ile onurlandırılmış.

57. Alay Şehitliği’nin karşısındaki otoparkta bulunan bir asker anıtı gördük. Bulunduğu siperlerde sayıca çok üstün düşman kuvvetlerine karşı vatanımızı koruyan kahraman askerlerimiz anısına yapılmış bir anıt bu.

57. Alay da geçirdiğimiz anlardan dolayı içinde bulunduğumuz ruh hali ile sessiz sedasız Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi’ne gittik.

Her anında kahramanlık hikâyelerinin yaşandığı Çanakkale Muharebeleri’ni başta yeni nesillere aktarabilmek ve Çanakkale ruhunu yaşatabilmek adına 7 Haziran 2012 tarihinde açılmış.

İngilizler tarafından kullanılan zehirli ayak çivileri

Çanakkale Muharebeleri, 2 salonda dağıtılan gözlükler vasıtası ile üç boyutlu olarak izleniyor. Özellikle Nusrat mayın gemisi ve Ocean zırhlısının canlandırıldığı sahnelerde kullanılan hareketli platform, ekrandaki görüntünün içinde olunmasını sağlıyor. Türkçe yapılan anlatım, kulaklıklar aracılığıyla 8 farklı dile çevriliyor.

Havada Çarpışan Mermiler

Birinci Dünya Savaşı’nda, İngilizlere destek vermek amacıyla oluşturulan birliklere ANZAK (Anzac) adı verilmiş. Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu anlamına gelen (Avustralia and New Zeland Army Corps) kelimelerinin baş harflerinden meydana gelmiş bir kısaltma.

Arıburnu sahiline, 25 Nisan 1915 de Anzak askerleri çıkarma yapmış ve bu çıkarmayı yalnızca bir bölükten oluşan Türk müfrezesi karşılamış. Ancak karaya çıkan binlerce Anzak askerine karşı bu kahraman bölük sonuna kadar direndiyse de Arıburnu  sırtları Anzakların eline geçmiş. Yarbay Şefik Bey komutasındaki 27. Alay’ın müdahalesi ile Arıburnu’ndaki stratejik  tepelerin düşmanın eline geçmesi engellenmiş ve Yarbay Mustafa Kemal’in emrindeki 57. Alay düşmanın ilerlemesini tam olarak durdurmuş.

25/26 Nisan gecesi karaya çıkan Anzaklar o kadar zor durumda kalmışlar ki bir an önce gemilerine geri dönebilmek için talepte bulunmuşlar. Ancak aldıkları emir doğrultusunda siper kazarak Arıburnu’nun denize bakan yamaçlarında kalmaya mecbur kalmışlar. Çatışmalar 20 Aralık 1915 tarihine kadar sürmüş ve  bu tarihe kadar peyderpey çekilen Anzak askerlerinden kalanlarda Arıburnu’nu terk etmişler.

“Bu memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar! Burada dost bir vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçiklerle yanyana, koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Göz yaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır, huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Onlar bu toprakta canlarını verdikten sonar artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.”

Mustafa Kemal Atatürk

Bulunduğumuz ortamdan uzakta da olsa gezi planı yaparken karşımıza çıkan Tuz Gölü’nü görmeye karar gittik. İyi ki gittik. Etrafta kimsenin olmadığı bu yerde sıcaktan bunalmış sadece bir köpek vardı. Anlık olarak Canısı adını verdiğim köpeğe bir şeyler yedirdikten sonra oradan ayrıldık.

Sırada Sargı Yeri Şehitliği var. Zığındere Sargı Yeri Şehitliği, 28 Haziran -5 Temmuz 1915 tarihleri arasındaki Zığındere Muharebeleri’nde şehit olan Türk askerleri anısına yapılmış.

Gelibolu Yarımadası’nda Alçıtepe köyü yakınlarındaki Sığındere mevkiinde yaralılara ilk yardımın yapıldığı sağlık merkezinde, 28 Haziran 1915 gecesi İngiliz, Fransız donanmasının top atışları sonucunda Türk-İngiliz-Anzak yaralılarından 18.000’i hayatını kaybetmiş.

Tarih 28 Haziran 1915. İngiliz, Fransız donanmasının top atışları sonucunda yaralılarımız üzerine binlerce mermi atılmış. Hiçbirinin kaçacak ya da kendisini savunacak gücü olmayan 18.000 asker ölmüştür. (Bazı kaynaklarda 16.000, bazı kaynaklarda 10.000 olarak geçiyor.) Sargı Yeri’nde anıtın hemen yanında bulunan selvi ağacı burayı görenlerin içinde oluşan burukluğu simgeleyen bir şekle dönüşmüş sanki.

AZİZ ŞEHİDİM

Sana sesleniyorum, ey şehit oğlu şehit!

Ey göğsünde bin sancak açan yiğit,

Aradım kabrini ,yaşlı gözlerle her an,

Seni gördüm, öyle büyüktün ki serapa vatan,

Bu vatan minnettardır her zaman,

Seni unutmayacağız, ey şanlı kahraman.

Ruhun cennette yükseldikçe senin,

Binlerce Fatiha, sana aziz şehidim.

Zığındere’de şehit olan vatan evlatlarını yad ettikten sonra Nuri Yamut Anıtı’nı ziyaret gidiyoruz. 1943 yılında 2. Kolordu Komutanı olan ve daha sonradan Genelkurmay Başkanlığı görevini yerine getirmiş olan Nuri Yamut Paşa’nın Zığındere’de şehit olan askerler için yaptırmış olduğu anıttır. Arazide bulunan kimliği meç­hul askerlere ait kemikler Nuri Yamut tarafından toplatılmış ve bunların toplu halde gömül­düğü yerin üzerine de 1943 yılında Nuri Yamut tarafından bu anıt yaptırılmış. Toplanan şehit kemikleri anıtın ortasında bulunan mermer lahitin altına gömülmüş.

Anıtın iç kısmındaki mermer plaka üzerinde “Şehitlik 1915” yazıyor.

Alçıtepe Köyü’nde bulunan Bakkal Salim Müzesi. Tarihteki büyük olaylara, savaşlara ve destanlara tanıklık eden Çanakkale’yi ziyaret ettiğiniz de mutlaka görmeniz gereken bir müze. Çanakkale Savaşı’nın ardından Alçıtepe Köyü’ne Romanya’dan ailesiyle birlikte göç eden Salim Mutlu, burada açtığı bakkal dükkanını işletirken, o günlerde bölgenin neredeyse her karış toprağından topladığı yüzlerce savaş anısının kaybolmasını ya da hurdacıya gitmesine engel olmuş.

Müzede yer alanların birçoğunu, bakkalındaki yiyecek ve içecekleri takas yaparak elde etmiş.

Tarihe tanıklık etmek, yapılan vefakarlığı görmek ve müzeye katkıda bulunmak için gidilmesi gereken yerlerden biri.

Bastığın yerleri ‘toprak!’ diyerek geçme, tanı:
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

Gezimizin son durağına doğru yola çıktık.  Çanakkale’nin Eceabat ilçesine bağlı Bigalı Köyü, ATATÜRK EVİ.  Her yer al bayraklarımız ile donanmış.

Küçük bir köy ama bir o kadar da önemli. Sofya’da askeri ataşe iken çıkacak olan savaşta aktif olarak rol almak isteyen Mustafa Kemal, Genelkurmaya yazmış olduğu mektup sonucunda 19. Tümen Komutanlığı’na atanır. Mustafa Kemal, 19. Tümeni Bigalı Köyü civarına yerleştirir. Kendisi de karargâh olarak şu an müze olarak kullanılan Atatürk Evi’ni kullanır.

19 Nisan günü, tümeniyle köye gelen Mustafa Kemal cepheye hareket edene kadar köyde bu evde misafir edilir. 1973’te müze olarak düzenlenen evde, Mustafa Kemal’in burada kalırken kullandığı çalışma masası, eşyaları ve üniformaları sergileniyor. Müzenin diğer adı da 19. Tümen Harp Malzemeleri Sergisi.

Bigalı Köyü’nden sonra dönüş yolculuğumuz başladı.

Vatanımızın her karış toprağını kanları ile sulamış ve tarih sayfalarına Çanakkale Destanı’nı yazdırmış şehitlerimizi saygıyla, hürmetle ve günümüz düşünüldüğünde başımız eğik şekilde şükranla anıyoruz.

Bastığın yerleri “toprak” diyerek geçme, tanı,
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır atanı,
Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.