Film
Süreyya’yı Taşlamak (The Stoning of Soraya M.)
Soraya’yı Taşlamak (The Stoning of Soraya M.)
Yönetmen: Cyrus Nowrasteh
Oyuncular: Shoreh Aghdashloo, Jim Caviezel, Mozhan Marno
Süre: 114 dk.
Yapım Yılı: 2008
IMDB: 8.0/10
‘’Olmayın riyakarlık edenlerden! Bir yanda yüksek sesle Kuran’ı dillendirirken, öte yandan ahlaksızlığını sakladığını zannedenlerden.’’
Süreyya’yı Taşlamak filmi Hafız-ı Şirazi’nin bu sözleri ile başlıyor.
Film İran asıllı yazar Freidoune Sahebjam’ın 1994 yılında yayınlanan aynı isimli romanından sinemaya uyarlanmış, Ayetullah Humeyni döneminde yaşanmış gerçek bir yaşam öyküsüne dayanıyor.
Filmin ilk sahnelerinde, Fransız asıllı gazetecinin arabasının bozulduğunu, İran’ın Kupayeh Köyü’ne uğramak zorunda kaldığını ve Zehra adındaki bir kadının bir gün önce köyde insanlık dışı bir olayın yaşandığını gazeteciye söylediğini izliyoruz. Köy muhtarı ve iktidarın temsilcisi olan Molla Hasan ise gazeteciye Zehra’nın köyün delisi olduğunu ve onun söylediklerine kulak asmamasını salık veriyor. Zehra ise yeğenine ölmeden önce bu yaşananları bir gün tüm dünyaya duyuracağına söz verdiğinden gazetecinin peşini bırakmıyor. Sonunda gazeteci, Zehra’nın evine bin bir tereddütle ve gizli saklı gidiyor. Zehra’nın “Burada kadınların sesi önemsenmez, sesimi yanında götürmeni istiyorum” diyerek bir önceki gün yaşanan recm olayını gazetecinin kayıt cihazına anlatmaya başlıyor. Yeğeni Süreyya Manutchehri, erken yaşta evlenen, otuzlu yaşlarında, ikisi kız, ikisi erkek olmak üzere dört çocuk annesi. Kocası 14 yaşındaki bir kadınla evlenmek istediğinden ondan boşanmak istiyor ancak Süreyya maruz kaldığı onca fiziksel ve cinsel saldırıya rağmen çocuklarının geleceğini düşündüğünden boşanmaya razı olmuyor. Çünkü Kocası Ali’nin sadece evi kendisine bırakacağını ama nafaka vermeyeceğini biliyor.
Kocası Ali, Molla Hasan ile konuşarak Süreyya’nın kendisinden boşanması için baskı yapmasını istediğinden, Molla Hasan Süreyya’yı evinde ziyaret ederek boşanması durumunda bir eksiği olmayacağını isterse kendisi ile muta nikahı yapabileceklerini söylüyor. Yeğenine yapılan bu teklifi duyan ve çok sinirlenen Zehra mollayı evden kovuyor. İki erkek çocuğunu kendi yanına çekmeyi başaran ve nafaka vermeden boşanmak isteyen Ali, eşinden tamamen kurtulmak için bir plan hazırlıyor. Bu planın içinde köy muhtarı ile Molla Hasan da var. Eşini yeni kaybetmiş ve zihinsel özürlü oğlu ile yalnız kalan adamın gündelik işlerini yapması için Molla Hasan tarafından-eşi Ali ve muhtarın da desteği ile- Süreyya’ya iş teklif ediliyor. Bu yas evine gelip çocuk ile ilgilenecek, yemek yapacak ve karşılığında ücret alacaktır. Para kazanıp oralardan bir gün gideceğini hayal eden Süreyya da bu teklifi kabul ediyor.
Süreyya zihinsel özürlü çocuk ile vakit geçirmekte, evdeki işleri yapmakta ve sonrasında kendi evine dönmektedir. Ancak eşi Ali, Süreyya’nın ev sahibi ile ilişkiye girdiğini çok kısa süre içinde tüm köye yayar, şahitler !!! bulunur ve mollanın karşısında yalanlar sıra sıra anlattırılır. Karar Recm’dir. Recm kararı gülüştükleri, eli eline değdiği ve fısıldaştıkları için verilir. Yüzeysel ve eksik bilgilendirmeler olsa da sonuçta hurafe ve kişisel çıkarlar nedeniyle yolunu şaşırmışların gerçekleştirdiği recm, insanlığa sığmaz.
Recm kararı sonrasında halkın köydeki taşları toplaması, eşi Ali’nin mutluluğu, Zehra’nın mutsuzluğu, Süreyya’nın “Ölmekten korkmuyorum, taşlanarak ölmekten korkuyorum. Acı birşey olsa gerek..” sözleri, önce babasının, sonra eşinin, sonra çocuklarının Süreyya’yı taşlamaya başlaması, kan, haykırışlar, atılan taşlar, öldüğünü zannettikleri halde ölmemesi ve yine taşlanmaya devam edilmesi, gömülmesi yasak olduğundan cesedinin yakılması ve kemikleri… Bu yaşanılanları Hristiyanlıkta Engizisyon döneminde, Kabilelerdeki kadınların sünnet edişlerinde, cadı avlarında, çocuk yaşta evlendirilmelerinde çok gördük ve halen günümüzdeki üçüncü sayfa haberlerinde de farklı versiyonları ile karşılaşıyoruz.
Yazımızı iyi seyirler diyerek sonlandıramayacağım bir film bu. Recm edilmeden hemen önce Süreyya’ya söylemek istediğin son bir şey var mı diye sorulur. Onun söylediği son söz ile yazımızı sonlandıralım.
‘’Bunu bana nasıl yapabildiniz? Bunu herhangi bir insana nasıl yapabiliyorsunuz ?’’
*** 9 yaşındaki aşağıdaki bu çocuk fotoğrafı, hikayesini öğrendiğimiz Süreyya’nın günümüze kalan tek fotoğrafıdır.
Orijinal adı ‘God On Trial’ olan ve Türkçeye ‘Ölümün Soluğu’ ya da ‘Tanrı Yargılanıyor’ diye çevrilen film 2. Dünya Savaşı sırasında Auschwitz toplama kampının loş ve sefalet içindeki bir barakası içinde başlar.
Toplumun farklı kesimlerinden gelen (haham, avukat, öğretmen, fizikçi, eldivenci…) ve barakada yaşayan Yahudilerden bazıları Tanrı’ya duaları ile sığınırken bir kısmı inancını yitirmiş olduğundan bu sefil ve acı verici durumda yaşamalarına, bu kadar acı çekmelerine, Tanrı’nın neden izin verdiğini sorgulamaya başlar. İçlerinde tartışırlar, ortak bir kanaat olmasa da bir mahkeme kurarlar ve Tanrının bu olanlara neden müsaade ettiğini, bu kadar zulüm karşısında neden müdahale etmediğini yargılamaya başlarlar.
Suçlama: Cinayet, ölüm, cinayete yataklıktır.
Tanrı yargılanırken söz alan Yahudilerin bazı cümleleri dikkat çekicidir.
“Beni duyuyor ve hiçbir şey yapmıyor… Eğer beni duyuyor ve bir şey yapmıyorsa kötü biri demektir. O burada olmalıydı, bizler değil. O halde onu yargılamalıyız belki o zaman bizi duyar.”
“Tanrı benimle ilgili hayal kırıklığı yaşadığı için tüm Yahudi halkını cezalandırıyor mu? Asıl soru neden iyi adamı cezalandırmayı seçtiği ? Neden Hitler’i değil mesela ? Peki, Firavun’u katletti mi ? Yahudiler tümden bir katliama uğramak için ne yapmış olabilirler ? Bir yanıtı olan var mı ?”
Bugüne kadar izlediğimiz filmlerin sonuna ilişkin bilgileri sizlerle paylaşmadık ancak bu film özelinde filmin sonuna doğru söylenen şu sözleri yazmayı tercih ettik .
“….ismini alıyorlar, saçlarını kesiyor, çocuklarını senden alıyorlar. Eşini ve anneni de, hatta dişlerini bile. Seni sen yapan her şeyi alıyorlar. Tanrınızı da almalarına izin vermeyin. Ne kadar aptalca ve faydasız görünse de bu anlaşma sizin. Tanrı sizin Tanrınız, hiç var olmasa bile.”
Jüri, mahkemenin sonucunda Tanrının suçlu olduğuna karar verir ancak insanın yaşadığı dilemma birdenbire ortaya çıkar.
“Artık Tanrı suçlu, şimdi ne yapacağız?”
“ Şimdi dua edeceğiz!”
Filmin sonu şimdiden sizin için belli olsa da filmi izlemelisiniz. Yahudilik tarihinin başlangıcına ve o ana kadar ki yaşam süreçlerine dair bilgiler harmanlanarak kısa şekilde önünüze koyulacak ve belki ilk kez duyacağınız o konuları da bizim gibi araştırmak isteyeceksiniz.
İyi seyirler dileriz.
@ gezipduru_ys @okumali_ys
Fransız çevreci, fotoğrafçı ve yönetmen Yann Arthus-Bertrand’ın 2015 tarihli belgeseli, muazzam güzel hava görüntüleri ve kamera karşısında anlatılan insan hikayelerinden oluşuyor. Human, iki yılı aşkın bir sürede, 60’ın üstünde farklı ülkeden, 2020 kişiyle yapılmış röportajların bir bütünü. Yönetmenin ve birlikte çalıştığı takım arkadaşlarının şaheseri bu belgesel, izleyip de unutabileceğiniz türden bir belgesel değil. Sorunlar, insanların hayat hikayeleri üzerinden sınırlamalara takılmadan açık seçik gözler önüne seriliyor.
Belgesel de yer alan röportajlarda yaşı, ülkesi, kültürü, dini ne olursa olsun her konuşmacıya aynı sorular soruluyor. Alınan cevaplar, insanların kültürlerine ve dünyaya bakış açılarına göre bakıldığında doğal olarak çok farklı. Röportajların arasına serpiştirilen doğaya ait kareler ve müzikler de insanı alıp uzaklara doğru götürüyor.
Yaşam, varlık, yokluk, ayrımcılık, mutluluk, özgürlük, aşk, eşcinsellik, savaş ve ölüme dair sorular soruldukça ve cevaplar alındıkça, önce soruları cevaplayan kişilerinde aynı gökyüzü altında yaşadığını düşündürtüyor sonra da kendi hayatımıza dönüp bakmayı. Ayrıca verilen cevaplar sadece psikolojik ya da ekonomik kriterler gözetilerek değil dünya üzerindeki siyasi yapılar ve kültürel farklılık açısından da değerlendirilebilir. Bence belgeseli izlediğinizde siz de benim gibi bir ara hüzünlendiğinizi, sonra bir başka karede tebessüm ettiğinizi bir diğerinde ise düşüncelere sevk edildiğinizi fark edeceksiniz.
Belgesel boyunca her an fotoğraf güzelliğinde karelerin olması, bir yanda hiçbir profesyonel oyuncunun olmaması ve dolayısı ile senaryosunun bulunmaması, diğer tarafta dünya vatandaşlarının duygu/düşünce dünyasına ses olması bakımından bu belgesel daha önce seyretmediğiniz bir tecrübe yaşamanıza vesile olabilir.
Belgeselde yer alan konuşmacılardan birinin sözleri beni çok etkiledi ve bunu sizlerle paylaşmak istiyorum.
“Bazen aklıma çocukken duyduğum bir laf gelir. Bir arkadaşım demişti ki hayat çocukluğundan yaşlılığına taşıdığın bir mesajdır. Yolda bu mesajı kaybetmemeye dikkat et. Sık sık düşünürüm çünkü çocukken iyi şeyler hayal eder, içinde herkesin mutlu olduğu bir dünya düşlerdim. Basit zarif şeyler. Ama hayatın akışında böyle şeyleri kaybediyorsunuz. Bir şeyler satın almak için çalışıyorsunuz. Kimse için endişelenmiyorsunuz. O çocukluktan getirdiğim mesajlar nerede şimdi? Belki de hayatın anlamı o mesajın kaybolmamasını temin etmektir.”
Uruguay başkanının sözleri de tüketici toplumunun esiri olanlar için nokta atışlı bir uyarı niteliğindeydi.
”Uruguay’ın başkanı olmam önemli değil. Bu konu üzerinde çok düşündüm. Tek kişilik bir hücrede on senemi geçirdim. Yeteri kadar vaktim oldu. Bir kitabın kapağını açmadan yedi yıl geçirdim. Bu bana düşünmek için zaman verdi. Keşfettiğim şey şudur ki: Ya hiç kimseye yük olmadan az ile yetinip mutlu olursun. Çünkü mutluluk içindedir. Ya da hiçbir yere varamazsın. Yoksulluğu savunmuyorum. Sadeliği savunuyorum. Ancak sürekli büyümek isteyen tüketici bir toplum icat ettik. Gereksiz ihtiyaçlarla bir israf dağı icat ettik. Sürekli almalısın ve atmalısın. Boşa harcadığımız hayatlarımız aslında. Bir şey satın aldığımda ya da bir şey satın aldığınızda karşılığında para vermiyorsunuz. Verdiğimiz aslında vaktimizdir. ‘’
Toplamda 16 gazeteci, 20 kameraman, 5 editör ve 12 prodüksiyon ekibinin çalıştığı Human için yönetmen Yann şöyle diyor:
”Ekibimi bir aile gibi seçtim. Güçlü inançları olan, hayatının en zor ve ilginç filmini yaptığının bilincinde olan kişilerdi’.
Belgeselin müzikleri Armand Amar’a ait olup belgesel için hazırlanmış albümde 23 parça bulunuyor. Belgeseli izlerken bir ara kulağınıza Türkçe sözler çalınacak ki ne güzel bir andır o 🙂 Erzurum’lu İbrahim Hakkı’nın şiirinden alınan sözler ve Gülay Hacer Toruk’un sesi.
Tabiat anaya ait manzaralar, müzikler, insan kareleri ve her duyguyu belgesel saati içinde yaşatan röportajlar muazzam güzeldi.
Boş zamanımda izlerim diyerek ertelemeyin, mutlaka zaman yaratıp en kısa süre içinde izleyin.
Belgesel İNSAN olarak sizin de bir duygunuza mutlaka dokunacaktır.
Haziran 2020 @ gezipduru_ys @okumali_ys
Yönetmen: Pelin Esmer
Oyuncular: Başak Köklükaya
Öykü Karayel
Yiğit Özşener
Yapım: Pelin Esmer
Marsel Kalvo
Senaryo: Pelin Esmer, Barış Bıçakçı
Gösterime giriş tarihi: 27 Ekim 2017
Süre: 1 saat 44 dakika
IMDB: 7.8/10
Film, ana karakterimiz olan ve avukatlık mesleği dışında bir mesleği daha bulunan-ama onu filmin ikinci yarısında öğreneceğiz-Leyla’nın 25 yıl aradan sonra okul arkadaşlarıyla bir araya geleceği yemeğe doğru yola çıkmasıyla başlıyor. Tren yolcuğu sırasında tanıştığı yan karakterimiz Canan ise oyuncu olma hayali kuran genç bir hemşirelik öğrencisi. Canan sıkıntılı ruh hali, çevresi ile bağ kurmak istememesi nedeniyle bir süre sonra Leyla’nın dikkatini çekiyor ve küçük diyaloglar aracılığıyla onunla arkadaşlık kurmaya çalışıyor.
Tren yolculuğu ilerledikçe Leyla ile Canan arasındaki ilişki iç dökme noktasına geliyor ve Canan’ın tren yolculuğunun nedeni ortaya çıkıyor. Bu durum iki kadın arasında bundan sonra hayatlarını etkileyecek bir değişimin habercisi oluyor.
Boynundan aşağısı tutmayan, yatağa bağlı, sürekli birinin bakımına muhtaç felçli Yavuz hayatına son vermek istiyor ki bu isteği bir arkadaşı aracılığıyla nihayetinde Canan’a kadar ulaşıyor. Leyla, tüm tren yolcuğu sırasında kafa karışıklığı yaşayan ve gelgitler arasında kalan Canan’a bu işte yardımcı olabileceğini söylüyor.
Tren yolculuğu sonunda iki kadın yola Yavuz’un evine gidiyor. Canan’la birlikte karşısında Leyla’yı gören Yavuz önce çok şaşırıyor sonrasında ise hayata dair sohbetleri başlıyor.
Tavsiye üzerine seyrettiğim ve izlemekten keyif aldığım bir film olduğundan ben de filmi size tavsiye ediyorum. Ancak şunu bilmelisiniz ki film durağan, diyaloglar ağır ağır ilerliyor ve sonucu romantik hareketlerle bitmiyor. Standardın dışında bir Türk filmi izlemek istiyorsanız bu filme bir şans verebilirsiniz.
Keyifli seyirler dilerim.
Haziran 2020 @gezipduru_ys @okumali_ys
One Child Nation
Abant Gezimiz
