Genel
Kara Yarısı
”Burada bir sokak var. Uzun, ağaçsız ve derin derin uyuyan arabalarla dolu karanlık bir sokak. Birazdan gün, süt mavi örtüsünü sokağın üzerine serecek, evler ağaracak. Gün, köşeden sokağa girecek. Sahiplerini bekleyen atlar gibi sıra sıra dizili arabalar bir bir uyanacak, silkelenip yollara düşecek.
Bugün bir cenaze kalkacak bu sokaktan.”
”Mahir Ünsal Eriş altı yıl aradan sonra yeniden okurların karşısına çıkıyor. Kara Yarısı’nda, yaşadıkları yerlerin küçük dünyalarına, aşamadıkları içsel sınırlara yahut muhitin kalıplarına hapsolanları ele alıyor. Kimi öykülerde kasabaların dar sokaklarında gezip tutucu, küçük, hiçbir gelecek vaat etmeyen yerlere sıkışıp çırpınanları resmediyor. Kimilerinde de bir kaza ya da alın yazısına kurban gidenlerin yahut âdemoğlunun kara yarısına; yani hasede, fesada, çekememezliğe hatta basbayağı içindeki şerre kaptıranların peşine takılıyor. Lakin aydınlığı da zifirî karanlığı da okurlarının yakından bildiği o canlı, iştahlı, yaşam fışkıran üslubuyla anlatıyor.” ( Arka kapak yazısı)
Arka kapak yazısını, kitap adının farklı gelmesini ve yazarın kitap severlerin okunması gereken yazarlar listesinde yer almasını göz önünde bulundurarak kitabı sipariş ettim. Kitap elime ulaştığında içindekiler başlığının altında on öykü, Erduran Abi’nin Beni Kurtardığıdır başlığı altında ilk masal, ortanca masal ve son masal yer alırken, Dört Şehir başlığı altında birinci pavyon, ikinci pavyon,üçüncü pavyon, dördüncü pavyon öykü başlıklarını gördüm.
Kitabın içinde yer alan öykülerin hepsi birbirinden değerli ancak bazı öyküler benim nazarımda daha fazla beğenildi. Bu öykülerin adlarını ve öyküler içinde geçen bir iki cümleyi paylaşalım.
BURADA BİR SOKAK : ”Senin kudretin kırılsın, benim yavrumu mu buldun bunca kulun içinde?”
BİR SÜRGÜN ANISI: ” …anamın oynayışını övüyormuşum gibi baktılar yüzüme.”
İSTOP: ” Ağrısı yorgunca dibe çökmüş, durgun görünen içimi bir çubukla karıştırıp bulandırmayı tercih etti onun yerine.”
ON İKİ MEHMET: ” Cinayet. Ne büyük kelime…. Ama insan, kapısını hangi kelimenin ne zaman çalacağını bilemiyor işte. Hayat, insanı en çok kestirilemez oluşuyla yoruyor.”
BİRİNCİ PAVYON: ”Tüm yoksul çocukları, semadan vahyolunmuş bir ayet kadar emin, bilirler ki, talihsizlik bulaşıcı bir illettir. Ve yoksullar, bu tedavisi müşkül illetin içene doğarlar.”
DÖRDÜNCÜ PAVYON: ”Neden her şey, en cızırdamayan yere ayarlıyken, şöyle su gibi akıp gidiyorken ayarı bozacak bir aptallık yaparlar?”
Mahir Ünsal Eriş’in cümlelerini okurken sanki cümleler birbirini kovalıyormuş hissi uyandırıyor. Bu da ister istemez kendinizi kaptırmanıza ve dur durak bilmeden okuma hissine neden oluyor. Yukarıda yer alan ilgimi çeken cümleler gibi birçok cümle kitabın sayfaları arasına yedirilmiş ki bu da kitaba ayrı bir lezzet katmış. Dil sürükleyici, konular bizden, içimizden, çevremizden, uzaklardan seçilmiş, güzel işlenmiş ve çok yoğun duygular yaşatıyor.
Kara Yarısı’nı okumak, yazarı takip ettiğim yazarlar listeme almamı ve bundan sonra yazarın hangi kitabını alabilirim diye araştırma yapmamı sağladı diyebilirim.
Aradıklarınızı kitaplarda bulmanız dileğiyle.
Mayıs 2020 @okumali_ys @gezipduru_ys
One Child Nation belgeseli Çin’de 1979 yılında uygulanmaya başlayan ve 1982’de anayasada yer bulan nüfus planlaması politikasını anlatıyor. Nüfus artışının önüne geçmek için uygulanan bu politikanın mağdurları ve uygulayıcıları ile yapılan bu belgesel, insanların içinde bulundukları şartlara nasıl uyum sağladıklarını, karar alıcılar tarafından belirlenen kurallar ne kadar uygulanamaz gibi görünse de insanların bu kuralları ister istemez nasıl uyguladıklarını ve yaşanan olaylar hakkında neden sorumluluk kabul etmediklerini gösteren güzel bir kanıt niteliğinde.
Gelelim belgeselden edindiğimiz bilgilere…Katı kurallar olmakla birlikte kırsal kesimde yaşayan insanların, aralarında 5 yaş olması şartıyla iki çocuk sahibi olmalarına izin verilmiş ama bunun dışında Ulusal Aile Planlaması memurları tarafından önlemler çok sıkı bir şekilde uygulanmış. Kısırlaştırmayı kabul etmeyen ailelerin evleri yıkılarak mallarına el konulmuş. Uzun yıllar süren bu uygulama kendi içinde bir pazar oluşturarak evlat edinme ve bu işten para kazanma yollarını açmış. Doğan ikinci çocuklar yol kenarlarına, pazar yerlerine bırakılmış ve bir süre sonra bu çocuklar buralardan toplanarak para karşılığında yetimhanelere götürülmüş. Yetimhane de olan çocukların nerede bulunduklarını ve fotoğraflarını içeren bilgiler gazete de yayınlamış ve 60 gün içinde aileleri tarafından alınabilecekleri söylenmiş. Ancak süre sonunda çocuklar alınmadığından Amerikalı ailelere evlatlık olarak verilmiş.
İlgimi çeken bölümlerden biri de kadına Zaodi ismi verilmiş olması ve anlamının ‘’erkek kardeş getir’’ olması. Erkek çocukları toplumsal anlamda daha saygın bir konumda görüldüklerinden aileler kız çocuklarının olmasını bu dönemde istememişler.
Belgeselde ayrıca devletin halk sanatlarını kullanarak tek çocuk propagandasını her alanda kullandığından, şarkılar, tiyatro ve opera eserleri yazıldığından bahsedildi. Aynı zamanda kısırlaştırma işlemlerini yapan bir ebe ile röportaj yapılarak günde en az 20 kişiyi kısırlaştırdığını, emekli olduktan sonra vicdan azabı çektiğinden kısır olan kişilerin bebek sahibi olmaları için çalışmaya başladığını dinlerken, bir diğerinin ise bunun bir savaş olduğunu, bu nüfus savaşında başarılı olmak için bu politikanın uygulanmasının zorunlu olduğunu söylediğine şahitlik ediyoruz. Pen Wong adlı bir sanatçı ile yapılan röportaj da ise -genç hemşireler bu bebekleri nasıl öldürebildiler? diye sorup yanıtı da şu şekilde veriyor. Telkin sonucunda. ‘’Toplumsal fayda her şeyin üstündedir.’’ ve ‘’Parti yanılmaz.’’ düşüncesiyle.
Nihayetinde Çin, 2015 yılında iki çocuk politikasına geçiş yapıldığını açıklamış ve yeni politikaya göre propaganda şu şekilde değişmiştir : ‘’Bir çok az, iki çok iyi .’’
İyi seyirler,
Yönetmen : Fernando Meirelles
Kátia Lund
Oyuncular : Alexandre Rodrigues
Leandro Firmino
Phellipe Haagensen,
Yapım Yılı : 2002
Çıkış Tarihleri : 18 Mayıs 2002, Cannes Film Festivali
13 Nisan 2003, İstanbul Film Festivali, Türkiye
Ülke : Brezilya/Fransa Ortak Yapımı
IMDB : 8.6/10
Rio’nun o bildik rengarenk dünyasından tamamen uzak, Tanrı Kent adı verilen ve devlet denetiminin olmadığı, şiddetin kol gezdiği bir mahallede bir süre yaşayan fakat daha sonra o ortamdan çıkarak yazar olan Paulo Lins’in 1997 tarihli romanından Braulio Mantovani tarafından uyarlanan filmi uzun zamandır izlemek istiyorduk.
Film, ana karakterimiz Rocket’in (Alexandre Ronrigues) yaşadıklarını onun gözünden ve onun sesinden anlatıyor. Geçmişe dönüşler, yaşanılan zamana geri gelişler film boyunca devam ediyor. Bu gelip gidişler boyunca yaşanılanlara tanık olacak ve bize eşlik eden diğer karakterlerin bazılarını sevecek çoğundan nefret edeceksiniz .Belki yaşadıklarımıza göre değerlendirdiğimizde bu film karelerinde karşımıza çıkan olayların abartı olduğu düşünülebilir ama Dünya’nın her yerinde yaşanan binlerce eylemden nasıl ki haber değilsek bence bu filmin bize sunduklarından çok daha fazlası yaşanıyordur.
Kurulduğu günden itibaren Rio’nun en tehlikeli mahallerinden biri haline gelen Tanrı Kent’te işlenen cinayetler, uyuşturucu ticaretinin gruplar arasında el değiştirmesi, ister istemez kendini bu ticaretin içinde bulunanlar, çete savaşları, bütün bu dünyanın içinde onlardan uzak kalmaya çalışan ve hayali sadece bir fotoğraf makinesi almak isteyen Rocket, diğer tarafta çocuk yaşta katil olarak öldürmenin ’’zevkine ‘’varan ve uyuşturucu trafiğinin başına geçen Li’l Ze.
Filmin giriş sahnesi ile final sahnesi aynı. Filmin ilk başında seyrettiğimiz sahne için, silahlı bir çetenin elemanları neden bir tavuğu yakalamak için bu kadar uzun süre kovalar diye soruyoruz. Filmin son sahnesine geldiğimizde, tanık olduğumuz olaylar bunun nedenini anlamımıza yardımcı olur.
Filmdeki en önemli noktalardan birisi, oyuncuların tamamen amatör ve gerçekten Tanrıkent’te yaşayan insanlar olması. Bu başarılarının karşılığı olarak da film birçok ülkeden ödülle dönmüş.
Rio’nun sadece festivallerden ibaret olmadığını, orada yaşanan yoksulluğun zamanla nasılda şiddeti doğurduğunu görmek adına bu film seyredilir.
İyi seyirler.
@gezipduru_ys @okumali_ys
One Child Nation
Abant Gezimiz
